Za GW:
podatkowe przywileje: 1 proc. dla wybranych
Piotr Skwirowski 27-12-2004, ostatnia aktualizacja 26-12-2004 17:25
Dyskryminacja części podatników? Ci, którzy prowadzą działalność gospodarczą opodatkowaną 19-proc. liniową stawką, nie będą mogli przekazać 1 proc. podatku organizacjom pożytku publicznego
czytaj dalej »
r e k l a m a
Prawo do przekazania 1-proc. podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego daje podatnikom ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT). To nowość. Po raz pierwszy podatnicy mogli z niej korzystać na początku tego roku, w czasie rozliczania z fiskusem za 2003 r.
Podatnicy mogą wybierać organizacje pożytku publicznego (jedną lub kilka), które chcą zasilić pieniędzmi. Jeśli zdecydowali się na takie wsparcie jakiejś organizacji, maksymalnie 1 proc. ich rocznego podatku trafiał na jej konto, a nie do budżetu państwa. W ten sposób do tych organizacji trafiło w tym roku ponad 10 mln zł.
Taka możliwość została utrzymana także w tym roku - ściślej w czasie rozliczenia podatkowego za 2004 r. - Nie wszyscy podatnicy będą mogli z niej skorzystać - zaalarmował nas jednak Ryszard Sowiński, prawnik z uniwersytetu w Poznaniu.
Błąd w formularzu?
Postanowiliśmy zbadać tę sprawę. Zgodnie z przepisami ustawy o PIT prawo do przekazania 1-proc. podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego mają podatnicy, którzy rozliczają się z fiskusem na tzw. zasadach ogólnych. Czyli w tym roku według skali podatkowej ze stawkami 19, 30 i 40 proc., w przyszłym dojdzie jeszcze stawka 50-proc. Wypełniają w tym celu zeznania podatkowe PIT-36 lub PIT-37. W obu jest rubryka przeznaczona na wyliczenie kwoty odpowiadającej 1 proc. ich rocznego podatku. To tę kwotę mogą przekazać organizacji pożytku publicznego. Tu nie ma żadnego problemu.
Od początku tego roku część podatników prowadzących działalność gospodarczą może się jednak rozliczać z fiskusem według stałej, liniowej stawki PIT - 19 proc. Nie mają za to prawa do żadnych ulg i zwolnień, nie przysługuje im także kwota wolna od podatku.
Okazuje się, że to nie wszystkie dolegliwości, bo "liniowcy" nie mają też prawa do przekazania 1 proc. swojego podatku organizacji pożytku publicznego. Problem dostrzegły już same organizacje pożytku publicznego.
"W formularzu PIT-36L, który będą wypełniać firmy rozliczające się według liniowej, 19-proc. stawki podatkowej, nie przewidziano miejsca, w którym można by wpisać 1 proc. podatku przekazywanego na rzecz organizacji pożytku publicznego - alarmują na stronie portalu www.ngo.pl. Mówią o błędzie w formularzu PIT-36L.
Błąd w przepisach?
Nie jest to jednak problem błędu w formularzu. Brak rubryki wynika z zapisów ustawy o PIT. Po prostu zawarte w niej przepisy nie dają "liniowcom" prawa do przekazania 1 proc. podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego.
Część doradców, z którymi o tym rozmawialiśmy, twierdzi, że mogło się tak stać na skutek błędu przy tworzeniu tych przepisów. - Być może ktoś po prostu zapomniał o przypisaniu podatnikom składającym takie zeznanie prawa do 1-proc. odpisu na rzecz organizacji pożytku publicznego. Może to po prostu błąd polegający na złym odesłaniu jednych przepisów do innych - zastanawiają się. Ich zdaniem takie błędy zdarzają się w ustawach podatkowych dość często.
Taka była nasza intencja!
- Tu nie ma żadnego błędu. Ani w formularzu, ani w ustawie. Taka była nasza intencja i tak to zostało zapisane w ustawie - ucina te spekulacje Jarosław Neneman, wiceminister finansów.
- Od początku mówiliśmy, że stwarzając superpreferencję, jaką jest 19-proc. liniowa stawka podatku, likwidujemy wszystkie, ale to wszystkie, ulgi dla podatników, którzy z tej preferencji skorzystają. Można dyskutować czy odpis 1 proc. podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego jest ulgą. Doszliśmy do wniosku, że skoro przekazanie 1 proc. podatku nic podatnika nie kosztuje, kosztuje jednak budżet państwa, który w efekcie dostaje mniej pieniędzy, jest to jednak rodzaj ulgi. Jej przyznawanie podatnikom rozliczającym się według stawki liniowej byłoby przesadą - tłumaczył "Gazecie" minister.
Jego zdaniem "liniowcy" nie powinni narzekać, bo przecież płacą podatek według niskiej stawki, płacą niski ZUS i mogą sobie odpisywać koszty uzyskania przychodu. Mogą też - o czym już minister nie wspomniał - wybrać inny sposób opodatkowania - na zasadach ogólnych.
200 tys. "liniowców"
Narzekać będą za to z pewnością organizacje pożytku publicznego. Dla nich takie ukształtowanie przepisów oznacza mniejsze wpływy. Tym bardziej, że na 19-proc. podatek liniowy zdecydowało się w tym roku blisko 200 tys. osób prowadzących działalność gospodarczą.
Są to podatnicy z wyższymi dochodami - przy takich opłaciło się przejście na 19-proc. podatek, przy równoczesnej rezygnacji z ulg i kwoty wolnej.
Kapitaliści też bez odpisu
Prawa do przekazania 1-proc. podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego nie będą też mieli podatnicy uzyskujący dochody kapitałowe, np. ze sprzedaży akcji. Ściślej - nie będzie możliwości przekazania 1 proc. podatku od podatku naliczonego od takich dochodów.
Stawka podatku od dochodów kapitałowych to 19 proc. Do tej pory większość takich dochodów łączyło się z pozostałymi dochodami np. z pracy na etacie czy z emerytury i płaciło się od nich podatek według skali ze stawkami 19, 30 i 40 proc.
Teraz już dochodów kapitałowych nie łączy się ze zwykłymi dochodami. Są opodatkowane oddzielnie, a uzyskujący je podatnicy będą składać odrębne zeznanie - PIT-38. W zeznaniu tym nie ma rubryk do wyliczenia 1-proc. podatku, który miałby iść na organizacje pożytku publicznego. Tu także jednak nie ma mowy o błędzie w formularzu - prawa do przekazania 1 proc. odmawiają podatnikom przepisy ustawy o PIT.
Co siedzi w przepisach
Zgodnie z regulacjami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, podatnik może odliczyć od podatku kwoty darowizn przekazanych na organizacje pożytku publicznego. Art. 27d ustawy stanowi, że "podatek dochodowy wynikający z zeznania, o którym mowa w art. 45 ust. 1, od dochodów (...) zmniejsza się (...), jeżeli podatnik (...) dokonał wpłaty na rzecz organizacji pożytku publicznego działającej na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego".
Ustawa przewiduje, że zmniejszenie podatku nie może przekroczyć 1 proc. podatku należnego "wykazanego w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1" i zawiera dodatkowe warunki uprawniające do zmniejszenia podatku naliczonego.
Uważna analiza przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych skłania do wniosku, że prawa do skorzystania z 1-proc. ulgi podatkowej zostali pozbawieni podatnicy, którzy prowadzą działalność gospodarczą i wybrali możliwość opodatkowania 19-proc. liniową stawką podatku dochodowego.
Wniosek taki wynika z faktu, że ulga dotyczy tylko podatku dochodowego wynikającego z zeznania, o którym mowa w art. 45 ust. 1 ustawy. Przepis ten stanowi, że "podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym zeznanie, według ustalonego wzoru, o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w roku podatkowym w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym". Niestety, regulacja ta nie dotyczy zeznań podatników, którzy wybrali liniową stawkę opodatkowania.
Podatnicy tacy składają bowiem odrębne zeznania na podstawie art. 45 ust. 1a. Przepis ten stanowi, że "w terminie określonym w ust. 1 podatnicy są obowiązani składać urzędom skarbowym odrębne zeznania, według ustalonych wzorów, o wysokości osiągniętego w roku podatkowym dochodu (poniesionej straty) z: (...) pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach określonych w art. 30c".
Problem powstał w ten sposób, że ustawodawca wprowadzając 12 listopada 2003 r. liniową stawkę podatku dla przedsiębiorców, dodał przepis art. 45 ust. 1a, nie poddając odpowiedniej zmianie art. 27d (dodanego do ustawy 24 kwietnia 2003 roku). O tym czy był to zabieg zamierzony, trudno wyrokować - nie do zaakceptowania jest jednak sytuacja, w której o prawie do ulgi podatkowej decyduje nie przepis dotyczący tej ulgi, ale rodzaju składanej deklaracji. Jest to kolejny dowód na niedbalstwo przy opracowywaniu przepisów i nieszczerość deklaracji o poprawie jakości prawa podatkowego.
* Autor jest pracownikiem Katedry Prawa Finansowego Wydziału Prawa i Administracji UAM w Poznaniu.
Piotr Skwirowski
Nie daj fiskusowi, daj wspinaczowi, jeden przelew, jeden procent, jeden ruch