Art. 20. (118) 1. Niespełnianie obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki podlega egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
2. Przez niespełnienie obowiązku, o którym mowa w art. 14 ust. 3, obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki należy rozumieć nieusprawiedliwioną nieobecność w okresie jednego miesiąca na co najmniej 50 %:
1) obowiązkowych zajęć edukacyjnych w przedszkolu (oddziale przedszkolnym zorganizowanym w szkole podstawowej), szkole podstawowej, gimnazjum, szkole ponadgimnazjalnej lub placówce;
2) zajęć w przypadku spełniania obowiązku nauki przez uczęszczanie na zajęcia lub w celu przygotowania zawodowego, o których mowa w art. 16 ust. 5a pkt 2-4.
"Egzekucja administracyjna obowiązków edukacyjnych może być wszczęta, jeżeli właściwy wierzyciel obowiązku edukacyjnego, po upływie terminu do jego wykonania przez zobowiązanych rodziców (opiekunów prawnych) dziecka, przesłał im pisemne upomnienie, zawierające wezwanie do wykonania obowiązku z zagrożeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Postępowanie egzekucyjne może być wszczęte dopiero po upływie 7 dni od dnia doręczenia tego upomnienia (art. 15 § 1 u.p.e.a.). Koszty upomnienia obciążają zobowiązanego (art. 15 § 2 u.p.e.a.). Są one - z uwagi na niepieniężny charakter obowiązku - egzekwowane odrębnie.
Po upływie co najmniej 7-dniowego terminu, wszczyna się egzekucję. Wierzyciel wystawia tzw. tytuł wykonawczy, posługując się w tym celu formularzem TYT-3, stanowiącym załącznik nr 24 do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. Nr 137, poz. 1541 z późn. zm.), a następnie występuje z wnioskiem o wszczęcie egzekucji. Wniosek wraz z tytułem wykonawczym i załączonym do niego dowodem upomnienia zobowiązanego wierzyciel przesyła do organu egzekucyjnego. Otrzymuje go również zobowiązany, który w terminie 7 dni może podnieść odpowiedni zarzut, np. wykonania egzekwowanego obowiązku.
W toku egzekucji obowiązku rocznego przygotowania przedszkolnego lub obowiązku szkolnego, dyrektorowi publicznej szkoły podstawowej lub gimnazjum - jako wierzycielowi obowiązku - służą uprawnienia do wnoszenia środków zaskarżenia (zażaleń) na postanowienia organu egzekucyjnego, a także prawo wnioskowania o zawieszenie lub umorzenie postępowania.
Do doręczeń zobowiązanym wszelkich pism przedegzekucyjnych oraz w toku postępowania egzekucyjnego stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu postępowania administracyjnego (art. 39-49). Regulują one w szczególności tzw. doręczenie zastępcze, dokonywane do rąk osoby innej niż zobowiązany.
Ponieważ egzekucja dotyczy w omawianej sytuacji obowiązku o charakterze niepieniężnym, wierzyciel powinien wskazać we wniosku środek egzekucyjny, do których - w przypadku obowiązków edukacyjnych jako mających charakter niepieniężny - należy grzywna w celu przymuszenia lub przymus bezpośredni (pozostałe środki egzekucyjne, wymienione w art. 1a pkt 12 lit. b) u.p.e.a., są nieadekwatne do istoty egzekwowanego obowiązku).
Grzywna w celu przymuszenia jest świadczeniem pieniężnym o określonej przez organ egzekucyjny wysokości. Może ona być nakładana kilkakrotnie w tej samej lub wyższej kwocie (art. 121 § 1 u.p.e.a.). Każdorazowo nałożona grzywna nie może w stosunku do osób fizycznych przekraczać kwoty 10.000 zł, zaś grzywny nakładane wielokrotnie nie mogą łącznie przekroczyć kwoty 50.000 zł (art. 121 § 2 i 3 u.p.e.a.). Grzywnę nakłada się na zobowiązanego postanowieniem, doręczanym wraz z tytułem egzekucyjnym. Na postanowienie to (niezależnie od dopuszczalności zgłaszania zarzutów i zażalenia na samo prowadzenie postępowania egzekucyjnego) zobowiązanemu służy zażalenie (art. 122 u.p.e.a.). Nałożone grzywny w celu przymuszenia, nieuiszczone w terminie, podlegają ściągnięciu w trybie egzekucji należności pieniężnych, określonym w niniejszej ustawie (art. 124 § 1 u.p.e.a.). Ich nieuiszczenie powoduje zatem wszczęcie kolejnego postępowania egzekucyjnego.
Przymus bezpośredni polega na doprowadzeniu do wykonania obowiązku podlegającego egzekucji drogą zagrożenia zastosowania lub drogą zastosowania bezpośrednio skutecznych środków, nie wyłączając siły fizycznej, w celu usunięcia oporu zobowiązanego i oporu innych osób, które stoją na przeszkodzie wykonaniu obowiązku (art. 148 § 1 u.p.e.a.). Jest on zwykle wiązany z możnością stosowania lub stosowaniem siły fizycznej wobec zobowiązanego lub innych osób w celu ograniczenia ich wolności osobistej. Odnośnie do egzekwowania obowiązku szkolnego jego zastosowanie może polegać np. na przymusowym doprowadzeniu dziecka do szkoły. Przy wykonaniu tego środka egzekucyjnego organ gminy jako organ egzekucyjny może posłużyć się Policją lub Strażą Miejską. Należy natomiast wykluczyć możliwość podjęcia czynności wykonawczych bezpośrednio przez organ egzekucyjny (tj. przez pracownika urzędu gminy)149.
148 P. Przybysz, Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, Warszawa 2003, do art. 1 (nr 2), s. 13-14.
149 Tak moim zdaniem trafnie P. Przybysz, Postępowanie egzekucyjne..., do art. 149, s. 354; odmiennie Z. Leoński (w:) Z. Leoński, R. Hauser, Egzekucja administracyjna..., s. 214."
Pozdrawiam
T.